متن پرسش ها و پاسخ ها به این شرح است:

س: وظیفه کارگر یا کارمند که مشاغل سخت دارند برای روزه گرفتن چیست؟

اگر روزه مانع کاری باشد که امرار معاش متوقف بر آن است، مثلاً موجب ضعف شود به گونه ای که امکان ادامه کار نباشد یا به حدی موجب تشنگی شود که قابل تحمل نباشد، پس اگر تغییر کار یا ترک آن در ماه مبارک رمضان ممکن باشد و بتواند زندگی را با مالی دیگر هرچند با قرض ادامه دهد، روزه بر او واجب است.
ولی اگر این امر میسور نباشد باید روزه بگیرد، ولی هنگام ضعف شدید می تواند با نوشیدن آب یا خوردن غذا بنا بر احتیاط واجب (فقط) به مقدار ضرورت ضعف خود را برطرف کند و خوردن بیش از آن مقدار اشکال دارد، و به احتیاط واجب باید بقیه روز را امساک کند، و باید بعد از ماه مبارک رمضان آن را قضا نماید و کفاره بر او واجب نیست.

س: حکم روزه گرفتن برای خانمی که باردار است چیست؟

زنی که زایمان او نزدیک است (ماه های هشتم و نهم) و روزه برای خودش یا جنینش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست ولی باید بعداً آن را قضا کند و برای هر روز یک مُد طعام (٧۵٠ گرم نان یا ماکارونی یا آرد) بابت کفاره به فقیر دهد.
و اما زنی که در ماه های آخر بارداری نباشد (از ماه اول تا آخر ماه هفتم) اگر روزه برای او یا جنینش ضرر داشته باشد یا اینکه سبب قرار گرفتن وی در مشقّتی که عادتاً قابل تحمل نیست گردد روزه بر او واجب نیست و باید قضا نماید و کفاره ندارد.

س: بیماران چه تکلیفی در ماه مبارک رمضان دارند؟ 

روزه بیمار در صورتی که ضرر داشته باشد (چه موجب شود بیماری زیاد شود، یا مدت درمان را طولانی کند، یا درد را تشدید نماید) صحیح نیست، البته در همه آنها باید ضرر به مقداری باشد که معمولاً قابل تحمل نیست، و فرقی نیست بین اینکه یقین به ضرر داشته باشد یا گمان به آن، بلکه حتی اگر احتمال ضرر بدهد (البته این احتمال باید به نحوی باشد که موجب ترس شود و این ترس ِ ضرر بر اساس موجبات عقلایی باشد مانند تشخیص پزشک یا تجربه یا غیر آن)، وبیمار باید بعد از بهبودی آن روز را قضا کند و کفاره بر او واجب نیست، اما اگر بیماری تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشت قضا از او ساقط می گردد وباید برای هر یک روز ۷۵۰ گرم نان یا ماکارونی یا گندم و امثال آن را به یک فقیر فدیه بدهد.
وهمچنین روزه از انسان سالمی که ترس بروز بیماری را داشته باشد، صحیح نیست چه رسد به اینکه یقین به بروز بیماری داشته باشد.
و اما بیماری که روزه برای او ضرر ندارد، باید روزه بگیرد و روزه اش صحیح است.

س: آیا کسی که درس مهمی دارد و نیاز به مطالعه زیاد دارد، یا کسی که امتحان آخر سال دارد میتواند روزه نگیرد؟

ادامه تحصیل عذر موجهی برای روزه خواری نیست ولی اگر فرض بر این باشد که ترک تحصیل برای او موجب حرج وسختی است به حدی که معمولاً تحمل نمی شود و امکان تحصیل با روزه نمی باشد، می تواند پس از قصد روزه در صورتی که ناچار به خوردن یا آشامیدن شود به مقدار ضرورت میل کند، ولی سیر نخورد وننوشد، وبعد از ان قضا نماید وکفاره بر او واجب نیست.
و همچنین می تواند قبل از اذان ظهر به مقدار مسافت شرعی (۲۲ کیلومتر) از شهر خارج شود و آنجا روزه را بخورد ـ چون مسافر است ـ و بازگردد و روزه آن روز ساقط است و فقط قضا دارد.

س: آیا بخاطر ضعف و گرسنگی میشود روزه خود را افطار کرد؟

ضعف به تنهایی مجوّز روزه خواری نیست هرچند شدید باشد، مگر اینکه موجب مشقّت (سختی زیاد که عادتاً قابل تحمّل نیست) باشد که در این صورت خوردن یا آشامیدن (فقط) به مقدار ضرورت جایز است، و به احتیاط واجب بقیه روز را امساک نماید و باید بعد از ماه مبارک رمضان قضا نماید و کفاره بر او واجب نیست.

س: در کشور دانمارک زندگی میکنم در برخی سالها روز در ماه مبارک رمضان ۲۰ تا ۲۱ ساعت است و من مشغول کار هستم و نمی توانم با این روزهای بلند روزه را تحمل کنم حکم روزه من چیست ؟

پاسخ: واجب است بر طبق اوقات شرعی همان شهر روزه بگیرید هرچند روز بلند باشد ولی اگر روزه گرفتن مشقت زیادی داشته باشد و عادتا قابل تحمل نباشد ، جایز است در هنگام شدت گرسنگی و تشنگی بنابر احتیاط واجب تنها به مقدار ضرورت آب بنوشید یا غذا بخورید و باید بقیه روز را به احتیاط واجب امساک کنید و بعد از ماه رمضان این روز را قضا کنید و کفاره ندارد.
و نیز می توانید در محدوده زمانی بین اذان صبح تا قبل از اذان ظهر به مقدار مسافت شرعی (۲۲ کیلومتر) از آخرین خانه های شهر خارج شده و روزه خود را در آنجا افطار کنید و به شهر بازگشته و در این فرض امساک واجب نیست و باید بعدا آنرا قضا کنید و کفاره ندارد.
و اگر روزه مانع کاری باشد که امرار معاش متوقف بر آن است مثلا موجب ضعف شود به گونه ای که امکان ادامه کار نباشد یا به حدی موجب تشنگی شود که قابل تحمل نباشد, پس اگر تغییر کار یا ترک ان در ماه مبارک رمضان ممکن باشد وبتواند زندگی را با مالی دیگر هرچند با قرض ادامه دهد, این کار را انجام دهد و روزه بگیرد. و در صورتی که این امر میسور نباشد, باید روزه بگیرد, ولی هنگام ضعف شدید می تواند با نوشیدن آب یا خوردن غذا بنا بر احتیاط واجب (فقط) به مقدار ضرورت ضعف خود را برطرف کند و خوردن بیش از آن مقدار اشکال دارد, و به احتیاط واجب باید بقیه روز را امساک کند، و باید بعد از ماه مبارک رمضان آن را قضا نماید وکفاره بر او واجب نیست.